صاعقه چیست و انواع صاعقه ها کدامند؟

صاعقه یا رعد و برق، یک پدیده طبیعی است که در اثر تخلیه الکتریکی در جو، بین ابرها و زمین یا بین دو ابر مختلف رخ می‌دهد. این پدیده در طی فرآیندهای پیچیده‌ای از جمله تجمع الکتریسیته در ابرهای طوفانی و در نهایت ایجاد یک تخلیه الکتریکی در هوا، شکل می‌گیرد. شدت این تخلیه می‌تواند منجر به آسیب‌های شدید به ساختارها و تجهیزات الکتریکی شود و تهدید جدی برای ایمنی افراد باشد.

ماهیت و شدت آذرخش به میزان و نوع بار الکتریکی ( مثبت یا منفی ) بستگی دارد. تغییر توزیع بارهای الکتریکی در ابر بواسطه جابجایی توده های هوای گرم و مرطوب در درون ابر رخ میدهد. در اثر تجمع بارهای الکتریکی میزان اختلاف پتانسیل به حدی می رسد که می تواند بر مقاومت عایقی هوا غلبه کند.  مثلاٌ چنانچه بخش پایینی ابر دارای بار منفی باشد و به زمین نزدیک باشد، صاعقه میان ابر و زمین رخ خواهد داد؛ به این نوع صاعقه منفی ابر به زمین گویند که بیشتر صاعقه های ابر به زمین از این نوع هستند.  ایجاد دیگر انواع صاعقه نیز همین مکانیزم را دارد ولی ممکن است نوع بار یا جهت رخداد متفاوت باشد.

رعد و برق می تواند ولتاژ هایی تا حدود 100,000,000 ( صد میلیون) ولت ایجاد نماید و شدت جریانهای ناشی از صاعقه تا  بیش از 200,000 ( دویست هزار) آمپر  نیز ثبت شده است.

آذرخش پدیده ای گرم است و ملکول های هوای اطراف خود را تا 30,000 درجه سانتیگراد گرم میکند ، در چنین دمایی ملکولهای هوا شروع به تابش میکنند و این چیزی است که ما به نام برق (آذرخش) می شناسیم.

انواع صاعقه‌ها:

1. صاعقه ابر به زمین (Cloud-to-Ground Lightning)
   این نوع صاعقه به صورت اصلی‌ترین و متداول‌ترین نوع در نظر گرفته می‌شود که الکتریسیته از ابر به سطح زمین تخلیه می‌شود. این نوع معمولاً موجب آسیب‌های زیادی به ساختمان‌ها، خطوط برق، و سایر زیرساخت‌ها می‌شود.

2. صاعقه ابر به ابر (Cloud-to-Cloud Lightning)
   در این نوع، تخلیه الکتریکی میان دو ابر مختلف رخ می‌دهد که معمولاً از نظر شدت ضعیف‌تر از صاعقه‌های ابر به زمین است و کمتر به زمین آسیب می‌زند.

3. صاعقه هوا به زمین (Air-to-Ground Lightning)
   این نوع به صورت نادرتر رخ می‌دهد و در آن، تخلیه الکتریکی از یک نقطه در جو به زمین انتقال می‌یابد.

4. صاعقه‌های درون ابر (Intra-Cloud Lightning)
   این نوع  تنها در داخل یک ابر طوفانی رخ می‌دهند و نیازی به تخلیه به زمین ندارند.که معمولاً بیشتر به عنوان تابش نور مشاهده می‌شوند.

5. 

آسیب‌های صاعقه:
صاعقه می‌تواند خسارات زیادی به ساختمان‌ها، تجهیزات برقی، و سیستم‌های مخابراتی وارد کند. از جمله خطرات اصلی می‌توان به آسیب به سیستم‌های الکتریکی، آتش‌سوزی‌های ناشی از تخلیه الکتریکی، و حتی خطرات جانی اشاره کرد.

روش‌های حفاظت در برابر صاعقه:
برای جلوگیری از آسیب‌های ناشی از صاعقه، استفاده از سیستم‌های محافظتی مانند صاعقه‌گیرها، ارتینگ، و سرج ارسترها در ساختمان‌ها و تأسیسات بسیار ضروری است. این سیستم‌ها به‌طور مؤثری می‌توانند انرژی الکتریکی ناشی از صاعقه را جذب کرده و از انتشار آن به قسمت‌های حساس جلوگیری کنند.